تفسیر خلاصة البیانخلاصة البیان فی حل مشکلات القرآن اثر شیخ محمدتقی (۱۲۱۷ - ۱۲۹۹ ق) فرزند حسینعلی هروی اصفهانی حائری، از علمای شیعه و شاگردان صاحب جواهر است. ۱ - معرفی اجمالی تفسیراین تفسیر در یک مجلد به زبان عربی و شیوه ادبی و لغوی است. مؤلف به ترتیب سوره‌های قرآن کریم از آغاز قرآن تا انجام به تفسیر کلمات و آیات مشکل و متشابه می‌پردازد و در بعضی از موارد از روایات و احادیث ائمه معصومین (علیهم‌السّلام) نیز بهره می‌گیرد. شیخ آقابزرگ تهرانی که این تفسیر را مشاهده نموده آن را ستوده است و در الذریعة می‌نویسد تفسیری نیکوست. مـؤلـف آن اغلب مشکلات هر سوره را از الفاتحة تا الناس شرح نموده و مهارت و تبحر او در لغت و ادبیات کاملا نمایان است. نـسـخـه اصـل بـه خط مؤلف جزو مخطوطات کتابخانه شیخ محمد سماوی در نجف بود که این کتابخانه متفرق گردید و قسمتی از کتب خطی آن به کتابخانه حکیم منتقل گردیده است. ۲ - تفسیر دیگر مفسرمـؤلـف تـفـسـیـر دیگری دارد به نام تفسیر هروی حائری شامل چند رساله به زبان عربی و شیوه کلامی و روائی است. مـؤلف در این اثر به تفسیر بعضی از آیات قرآن کریم که خود نظر داشت و یا از وی سؤال گردیده بود می‌پردازد. از جمله تفسیر آیة الکرسی، و تفسیر آیه نهم سوره النجم (ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّی فَکَانَ قَابَ قَوْسَیْنِ اَوْ اَدْنَی). نسخه‌های آن در کتابخانه‌های عمومی و خصوصی موجود است. [۴]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، الکرام البررة، ج۱، ص۲۱۲.
[۵]
الحلو، عامر، معجم الدراسات القرآنیة، ص۱۴۹.
[۶]
تفسیر شیعه، ۱۴۰.
[۷]
شفیعی، محمد، مفسران شیعه، ص۱۸۲.
۳ - پانویس
۴ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تفاسیر قرن سیزدهم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۶/۷. |